Ebüssûd Efendi (1491-1574) çok yönlü bir Türk âlimi ve devlet adamıdır. Babası mutasavvıf İslâm âlimi annesi Özbek Türklerinden Osmanlı Devleti'ne de hizmet eden Ali Kuşçu'nun (1403-1474) torunudur.
Ebüsuûd Efendi küçük yaşta önce babasından sonra da dönemin en büyük âlimlerinden İslâmî ilimlerle alâkalı dersler aldı. Mükemmel bir hattat; Türkçe Arapça ve Farsça şiirler yazan hukuk ve tefsir ilimlerinde âlimdir. Müderrislik Kadılık Kazaskerlik yaptı. 'Kanûnî' sıfatı ile anılmasına vesile olduğu Sultan Süleyman Han ve oğlu Sultan İkinci Selim Han dönemlerinde 29 yıl boyunca
kesintisiz olarak şeyhülislam olarak vazife gördü. Osmanlı Devleti'nde bu makamda en uzun süreyle kalabilen yegâne kişidir. Kendisinden sonra kadılık şeyhülislamlık makamlarına gelebilen devlette üst kademelerde vazife üstlenen yüksek seviyeli âlimler ve devlet adamları yetiştirdi. Osmanlı Cihan Devleti'nde 100 sene boyunca yürürlükte kalan kanunlar yaptı.
Her biri çok değerli 30'dan fazla eser telif etti. En mühim eseri İrşâdü'l Akli's-Selîm isimli Kur'ân-ı Kerîm tefsiridir.