Nâzım Hikmet'e, "Lenin'i anlamak demek, inkılabı Lenin gibi anlamak demektir" dizesini yazdıracak tartışma, Maksim Gorki ile Lenin arasında geçiyordu. Peki, bu tartışma neydi? Gorki, Dostoyevski'nin Budala'sının sahnelenmesine neden karşı çıkmıştı? Tolstoy, Dostoyevski'yi neden okunamaz buluyordu? Bu ve daha pek çok sorunun yanıtını içeren bu derlemede, Gorki'nin döneminin edebiyat devlerine ilişkin değerlendirmeleri bir araya getiriliyor. Tolstoy, Dostoyevski, Çehov, Puşkin, Balzac, Anatole France, Knut Hamsun, Mark Twain, Paul Verlaine, Romain Rolland, Leonid Andreyev, Aleksandr Blok, Sergey Yesenin ve Prişvin... Her biri üzerine canlı betimlemeler, çarpıcı yorumlar ve beklenmedik anılar sunuluyor.
Gorki'nin kaleme aldığı bu değerlendirmeler, edebiyat devlerinin yalnızca kişiliklerini değil, aynı zamanda dönemin düşünsel iklimini de görünür kılıyor. "Karamazovluk" taErtışmalarından edebiyat ve toplum ilişkisine, Marx'ın kültür anlayışından Lenin'in sanata bakışına uzanan geniş bir alanda Gorki, hem tanığı hem de yorumcusu olduğu çağın edebî atmosferini berrak bir dille aktarıyor.
Edebî Portreler, yazarlar arasındaki etkileşim ve çatışmaları, dönemin kültürel arka planıyla birlikte okuma imkânı sunarken; bir çağın ruhunu usta yazarların birbirleriyle ilişkilerinde, fikir ayrılıklarında ve de zaman zaman sertleşen eleştirel tartışmalarda izlemek isteyen okurlar için de değerli bir kaynak niteliği taşıyor.