Konstantin Nikolayeviç Leontyev (1831- 1891) Rus düşünce tarihinin çok yönlü isimlerinden biridir. Çok yönlülük; genel olarak edebiyat ve felsefenin sosyolojik ve politik sorunlarla biçimlendiği Rusya gerçekliği bağlamında yaygın bir olgudur. Ne var ki Leontyev'in çok yönlülüğü Türkiye'de her ne kadar yeterince bilinmese de çağdaşlarının ötesine geçer. Esas mesleği doktorluk olan Leontyev tıp biliminden yola çıkarak tüm canlıların organik yaşam yasası üzerinde çalışan ve bu yasayı medeniyetlerin kültür ve devlet yapılarına uygulayan bir tarih filozofudur. Rus düşüncesinde muhafazakâr eğilimi temsil eden Leontyev Batıcı düşünceleri liberal gelişme anlayışını sert bir biçimde eleştirerek diplomatlık görevi boyunca edindiği deneyimlerle Yunan Bulgar ve Türk halklarına yaklaşımı bağlamında Panslavizme karşı çıkan bir siyaset bilimci Varşova Günlüğü dergisinin editörü ve yayıncısı olarak da polemiklerden kaçmayan entelektüeller arasındadır. Bununla beraber bir sansür görevlisi de olan Leontyev Athos'da başlayan manevi yolculuğu bağlamında saf Ortodoksluğu savunan bir teologdur. Hatta Rus araştırmacı A. Belov'un sözleriyle Leontyev liberal ilerlemenin evrensel yıkım aracı olarak zaferini öngören bir peygamberdir. Leontyev'in tüm bu özelliklerine edebiyatçı ve edebiyat eleştirmeni kimliğini de eklemek gerekir. Nazan Coşkun'un büyük bir titizlikle hazırladığı bu çalışma Leontyev ve Şark Meselesi bağlamında Rus düşüncesinin on dokuzuncu yüzyıldaki seyrini belirleyen atmosferi yakından tanımak isteyenler için büyük bir fırsat sunuyor.

Leontyev; tutkulu coşkulu ince bir zekâya bir sanatçının zarif eğilimlerine fanatik bir inanç kapasitesine aynı zamanda siyasi bir propagandacının ateşli mizacına sahip bir adamdır. Bilmek hissetmek yaşamak hareket etmek -bunların hepsi- aynı anda Leontyev'in içinde kaynamaktadır. Hangisinin ona daha çok hitap ettiğini söylemek zordur.

Lev Tihomirov