Mübîn bir Arapça ile inen Kur'ân Peygamber Efendimizin en büyük mucizedir. Kurân'ın muhataplarına benzerini getirmeleri hususunda yaptığı meydan okumanın karşılıksız kalması onun ebedî bir hüccet olduğunu gösterir. Kur'ân'ın icâz vechinin temelinde nazım özelliği yatar ve bu sebeple Kur'ân nazmının incelikleri tefsir geleneğimizin odağını oluşturur. İnsanın Kur'ân'ı tam anlamıyla kuşatamaması ancak onu anlamakla mükellef olması hem Peygamberimizin tefsirdeki vazgeçilmez konumunu ortaya koymuş hem de bu alanın sistematize edilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu ihtiyaç doğrultusunda tedvin edilen ulûmü'l-Kur'ân ilmi tefsire bir mukaddime olarak şerʻî ilimlerden faydalanarak kavramsal bir çerçeve çizmiştir.
Elinizdeki bu çalışmada ulûmü'l-Kur'ân'ın mahiyeti muhtevası tedvin amacı ve işleviyle ilgili temel sorulara cevap aranmaktadır. Çalışmada tedvin dönemi ve müellifleriyle ilişkisi kapsamı ve kendisinden sonraki dönemi büyük ölçüde etkilemiş olması sebebiyle Süyûtî'nin el-İtkân'ı örnek eser olarak seçilmiştir. Ancak araştırma sadece bu eserle sınırlı olmayıp müdevven bir ilim olarak ulûmü'l-Kur'ân'ın tabiatını ve karakteristik özelliklerini sorgulamaktadır.