Osmanlı Padişahları içinde IV. Murat'ı zirveye oturtan kanlı bir darbenin sonrasında tahta çıkmış olması çocuk yaşına ve annesi Kösem Sultan'a rağmen başarması olmuştur. Devlet paralel bir yapı içinde sıkışmış; hazine boşaltılmış askeriyede disiplin yitirilmişti. Güvenilir devlet adamları bulmak zordu. Ancak o büyük dedesi Yavuz Sultan Selim'i örnek almıştı ve başaracaktı. 20 yaşında derin devleti bitirirken 26 yaşında "Bağdat Fâtihi" unvanını kazanacaktı. İtalyan Senatosu'nda zekâsı ve hiddeti konuşulmuş; korkusuzluğu kararlılığı ve dik duruşuyla engelleri aşmayı başarmıştı. Paslanmış İslâm kılıcına kanı ile su vererek genç nesillere rol model olmuştur.