Türkiye uzun bir zamandan bu yana insanı tarihin öznesi olmaktan çıkarmış; tarihi adeta "robot" larla "vahşî"lerin güç ve çıkar mücadelesinin arenası hâline getirmiş durumda... Türkiye'de yaşayan herkesin bu durumu ortak bir utanç vesilesi olarak görmesinde yarar var... Çünkü sorun herhangi bir kesime veya kuruma yüklenemeyecek kadar derin. Hiyerarşinin tepesinde olduğu için devletin ve askerin sorumluluğu haklı olarak vurgulanabilir; ancak mesele zihniyet düzleminde ele alınırsa toplumsal tepkilerin de devletinkinden pek farklı olmadığını kabul etmek gerekiyor.

Bugünlerde bu kadim özneyi insanı yeniden yaratmanın peşindeyiz. Ancak tarihi değiştirmek için gereken yeni zihniyetler tarihin yönlendirici gücünden bağımsız değil. Tarihin öznesi olma meselesi insanoğlunun çaresiz kabullendiği paradokslardan biri... Ama bu aynı zamanda kendi İşimizi kendimizin yapacağı bilincini ve özgüvenini sağlayan da bir paradoks...