Müzik  caiz  midir?  Semanın  hükmü  nedir?  Tütün  içmek  caiz  midir?  Afyon  ve  diğer  keyif  verici maddeleri kullanmanın hükmü nedir? Hz. Muhammedin anne ve babası imanlı mı ölmüşlerdir?  İbn Arabî tekfir edilebilir mi? Firavun'un imanı kabul edilmiş midir?  Yezîd'e lanet okumak caiz midir? Bid'at  nedir?  Kabir  ziyaretlerinin  dini  hükmü  nedir?  Rüşvet  ve  hediye  arasındaki  fark  nedir?  Hz. Hızır hayatta mıdır?..

Kâtip Çelebi zamanında din adamları  bu ve benzeri konularda  iki gruba ayrılarak  tartışıyor,  birbirlerine acımasızca  hücum  ediyor,  hatta  halkı  da  yanlarına çekerek  fitne  çıkarıyor,  buna  da  "din  ve 
ilim" diyorlardı. Kavga bir medrese-tekke, müderris-şeyh, molla-derviş boğuşması halini almıştı.
Kâtip Çelebi bu ihtilafları halletmek, ifrat ve tefritte kalanlara itidal yolunu göstermek için Mîzânü'lHakk'ı yazmıştır